صور خیال در اوستا

الف: موضوع و طرح مسأله (اهمیت موضوع و هدف): کتب مقدس، از آرایه های ادبی یاری جسته اند تا مفاهیم دینی را به نحو موثرتری آموزش دهند. در میان کتب مقدس، اوستا از جایگاه خاصی برخوردار است؛ زیرا علاوه بر آموزه های دینی، جلوه هایی از فرهنگ، هنر، سیاست، اقتصاد و سایر مباحث اجتماعی ایرانِ پیش از اسلام، در آن بازتاب یافته است. اوستا تجلی گاهِ آرایه های ادبی است و انواع صناعات ادبی را می توان در آن یافت. هدف از انجام این پژوهش، ایجاد پلی میان دین و ادبیات است. به منظور کشف رابطه میان این دو، لازم است کتب مقدس را به مثابه آثاری ادبی بررسی کنیم و عناصر ادبی را از آنها استخراج نماییم. ب: مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع، چاچوب نظری و پرسش ها و فرضیه ها: پرسش هایی که نگارنده در این پژوهش به آنها پاسخ می گوید، بدین شرح اند: • میان بخش های متقدم و متأخر اوستا چه تفاوتی از نظر صور خیال موجود است؟ • کدام عناصر بیش از همه دستمای? صورت های خیال قرار گرفته اند؟ • شرایط اقلیمی، ویژگی های معیشتی، و دینی تا چه اندازه بر شکل گیری صور خیال در اوستا نقش داشته اند؟ • آیا کاربرد صناعات ادبی در اوستا جهت ساده سازی مطلب بوده است یا خیال انگیزی و زیباسازی؟ بر اساس تحقیقات فرض بر آن است که: • از نظر بسامد، در بخش های متقدم، صور خیال کمتری به چشم می خورد، اما از نظر کیفیت، شباهت فراوانی میان دو بخش موجود است. • در وهل? اول، عناصر" نور و ظلمت"، و در مرتب? بعدی، "عناصر بدوی" نظیر احشام و مراتع دستمای? صور خیال قرار گرفته اند. • مذهب و اقتصاد مبتنی بر دامپروری، اساس شکل گیری صور خیال است. • تشبیهات اوستا فقط در جهت ساده کردن مفاهیم، به عنوان ابزاری برای آموزش، پیش نمی روند؛ ادبیّت نیز محل توجه سازندگان این متون بوده است. اوستا در مقایسه با همتای هندی خود یعنی وداها، از عناصر انتزاعی بیشتری برخوردار است. وجود این عناصر، یکی از ملاک های تشخیص شاخ? ایرانی است. پ: روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم، روش تحقیق، جامعه ی مورد تحقیق، نمونه گیری و روش های نمونه گیری، ابزار اندازه گیری، نحوه ی اجرای آن، شیوه ی گرد آوری و تجزیه و تحلیل داده ها: روش این پژوهش مبتی بر توصیف هایی است که با تکیه بر جنبه های آماری و بسامد داده ها فراهم آمده است. در وهل? اول، عناصر بیانی مورد بحث (تشبیه، استعاره، مجاز، کنایه) از کل اوستا استخراج شدند. سپس با استفاده از تعاریفی که از این صناعات در کتب بلاغی کهن موجود بود، و همچنین به کمک نظریه های ادبی نوین، این داده ها تحلیل شدند. برای تحلیل هر بخش، الگوی خاصی در نظر گرفته شد. مثلاً در تحلیل تشبیه، ابتدا ارکان ذکر گشتند؛ سپس نوع ارکان، از نظر حسی یا عقلی بودن، یا معیشتی و دینی بودن، بررسی گردیدند. ت: یافته های تحقیق: نشانه های موجود در اوستا بیانگر آنند که این کتاب در یک جامع? شبانی که در حالِ گام نهادن به سوی کشاورزی است، تألیف شده است. بزرگترین نگرانی افراد این جامعه، از دست دادن رمه و احشام در جاده های سرد و تاریک و ناهموار، و حمل? حیوانات درنده است. از دیگر روش های معیشتی نظیر بازرگانی و صنعت گری، ذکری به میان نمی آید. در تقابل با این زندگیِ بَدَوی، تصاویر فراوانی از شکوهِ شاهانه قرار می گیرد. کاخ های صد ستون و ستاره آذین، گردونه های زرین، اسبان تیزتک و تاج ها و کمربندهای جواهر نشان، حکایت از طبق? دیگری از جامعه می کند که عمیقاً به نیروی نظامی متکی است. در گاهان، این تصاویرِ فاخر، انگشت شمار، و در یشت ها فراوانند. گویی گاهان، جهان مردم، و یشت ها جهان شاهانی است که در قالب ایزدان، تبلور یافته اند. به سخن دیگر، یافته های تجربیِ طبقات اجتماع، به اشکالِ گوناگون، طبقه بندی شده اند. ث: نتیجه گیری و پیشنهادات: حدود 103 تشبیه در اوستا موجود است. بیشترین مقدار را یشت ها و کمترین مقدار را ویسپرد به خود اختصاص داده است. چنانچه آمارها نشان می دهند، تشبیهات مفصل که حد فاصل فشردگی و گستردگیِ کامل هستند، فراوان ترین شمار تشبیهات اوستا را به خود اختصاص داده اند. این امر بیانگر میانه روی اوستا در گستردگی تصاویر است. با این حال، تمایل به گستردگی تصاویر در اوستا بیشتر است؛ خصوصاً در وندیداد و یشت ها. بیشترین استعاره ها در اوستا از نوع مکنیه هستند. با اینکه اوستا جولانگاه اسنادهای مجازی است، مجازهای واژگانی یا مجاز مرسل در آن، انگشت شمارند. همان تعداد معدود نیز وارد زبان شده و از نظر ادبی جایگاه ویژه ای ندارند. در اوستا هیچ کوششی در جهت پوشیده سخن گفتن، صورت نمی گیرد؛ در عوض، تکرار واژگان و جملات، به منظور رفع هر گونه ابهامی، از ویژگی های سبکی این کتاب است. از این روست که کنایات اوستا نیز در جهت وضوح مطالب، گام بر می دارند.